“If I want to eat some gingerbread, I choose a piece that is quite plain, and not in the shape of a heart or a baby or a horseman, and gilded all over. The man from the fifteenth century will not understand me. But all modern people will.”

Adolf Loos, architect

Το Ornament and Crime είναι η ονομασία που έδωσε στο δοκίμιο-μανιφέστο του ο Αυστρό-Τσέχος αρχιτέκτονας,  Adolf Loos (1870-1933). Ερευνά και περιγράφει σε αυτό την ιδέα του πώς η εξέλιξη του ανθρώπου συνδέεται άμεσα με την εξάλειψη των διακοσμητικών στοιχείων. Ο Loos ήταν θερμός υποστηρικτής των απογυμνωμένων χώρων που επιτρέπουν σε κάποιον να σκέφτεται και να δρα χωρίς να αποσπάται η προσοχή του από περιττά διακοσμητικά αντικείμενα.

Παρά το γεγονός ότι αγαπάμε το κοφτερό και λαμπρό μυαλό του Loos και γοητευόμαστε από τον μινιμαλισμό του, σε αυτή τη στήλη είμαστε αποφασισμένοι να παίξουμε και να διασκεδάσουμε περισσότερο σε ό,τι αφορά τη διακόσμηση και το art de la table και να μην θέσουμε αυστηρά απαγορευτικά όρια. Ο απώτερος σκοπός μας είναι να εμπνεύσουμε την «ατμόσφαιρα» και να καλωσορίσουμε τους επισκέπτες μας με εξαιρετική διάθεση που θα εγγυάται την επιτυχία του δείπνου μας. Συμπληρώνοντας, πιστεύουμε ότι η ευχαρίστηση που αντλεί κάποιος αντικρίζοντας ένα μαγικό σκηνικό στο τραπέζι μας, ισοδυναμεί με την υπέροχη αίσθηση της εμπειρίας της προετοιμασίας ενός τέτοιου τραπεζιού για τους αγαπημένους μας. Let’s start committing…

Η αισθητική είναι παρούσα παντού. Στην καθημερινότητα μας, στον τρόπο που ντυνόμαστε, στη συμπεριφορά μας, στη διακόσμηση του σπιτιού μας, στον τρόπο που ζούμε! Αναζητάμε καθημερινά τρόπους να αναβαθμίσουμε, να αναδείξουμε και να απογειώσουμε την αισθητική μας. Ακόμα και κάτι μέτριο, παρουσιασμένο σωστά, κομψά και καλαίσθητα μπορεί να αναδειχθεί σε άρτιο, εξαίσιο!

Φυσικά και η αισθητική δεν θα μπορούσε να λείπει από τη μαγειρική. Η φράση «τρώμε και με τα μάτια» είναι κάτι παραπάνω από αληθινή. Δεν αρκεί μόνο το ταλέντο μας στη μαγειρική, δεν φτάνει μόνο η γεύση! Είναι απαραίτητη και αυτή η ειδική για την περίσταση κάθε φορά ατμόσφαιρα. Η παρουσίαση, το styling, το φως, τα χρώματα, το story. Όλα αυτά που θα αντικρίσουν τα μάτια μας και θα μας βάλουν σταδιακά σε μια διάθεση υπέροχης αναμονής, με τις ορμόνες της ευφορίας να εκκρίνονται και να δημιουργούν αυτή την αίσθηση της απόλυτης ευχαρίστησης και πληρότητας. Νομίζω πως για χάρη μιας τέτοιας ατμόσφαιρας έχουμε πολλές φορές υποκύψει και ακόμα και ένα μέτριο φαγητό το έχουμε εκθειάσει.

Δεν είναι τυχαίο πως σπουδαίοι καλλιτέχνες και σχεδιαστές είχαν και έχουν ισχυρή άποψη και αναφορά για το dining. Η επιλογή του ονόματος της στήλης «ornament & crime» είναι ένα μικρό λεκτικό παιχνίδι αλλά και η απόδειξη πως ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας της εποχής του, ο Loos, είχε μια τόσο έντονη και απόλυτη άποψη για την αισθητική του φαγητού.

Μερικά μόνο δείγματα λαμπερών ανθρώπων στον χώρο της αρχιτεκτονικής που άφησαν το στίγμα τους στη τέχνη του «art de la table».

1.Designing the dining experience

Ο Frank Lioyd Wright (1867-1959) αναγνωρίστηκε το 1991 από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής ως ο μεγαλύτερος Αμερικανός αρχιτέκτονας όλων των εποχών! Πολλά από τα δημιουργήματά του είναι σήμερα ανοιχτά για το κοινό, ως δείγματα μοναδικής αρχιτεκτονικής. Ένα τέτοιο δείγμα είναι και το Meyer May House στα Grand Rapids. Ο επισκέπτης μπορεί να δει πώς ο Wright σχεδίαζε την εμπειρία του dining αν και ζούσε αρκετά χρόνια πριν.

Παρατηρώντας την κυρίως τραπεζαρία του σπιτιού, βλέπουμε πόσο μεγάλης σημασίας ήταν ο χώρος αυτός για τον αρχιτέκτονα και η διαδικασία του eating με την οικογένεια και τους φίλους. Τα έπιπλα, σχεδιασμένα από τον ίδιο, ήταν έτσι τοποθετημένα ώστε ο κάθε καλεσμένος να έχει θέα προς τα έξω. Ο κεντρικός φωτισμός οροφής απουσιάζει και αντί αυτού τέσσερεις κολώνες φωτισμού τοποθετήθηκαν στις τέσσερεις γωνίες του τραπεζιού για να απαλύνουν και να μαλακώσουν την ένταση που θα φώτιζε το κάθε πρόσωπο. Οι καρέκλες σχεδιάστηκαν με ιδιαίτερα ψηλή πλάτη για να δώσουν την αίσθηση της ιδιωτικότητας στο δείπνο. Απαιτούσε να μην υπάρχει κανένα ψηλό διακοσμητικό αντικείμενο - κηροπήγιο -  στο κέντρο του τραπεζιού για να μην εμποδίζει την οπτική επικοινωνία των προσκεκλημένων. Λεπτομέρειες που αποσκοπούσαν στην πιο άριστη εμπειρία του dining.

2.Eating Architecture, by Jamie Horwitz and Paulette Singley, architects

 Οι συγγραφείς αυτής της συλλογής εξαιρετικά πρωτότυπων δοκιμίων ερευνούν τη σχέση μεταξύ του φαγητού και της αρχιτεκτονικής. Αναρωτιούνται τι θα μπορούσε να μάθει κανείς εξετάζοντας τη διαδικασία παραγωγής του φαγητού και τη δημιουργία του χώρου. Σε μία κοινωνία που παρακολουθεί food channels και τους τηλεοπτικούς chef να ακονίζουν τα μαχαίρια τους καθημερινά, το φαγητό δεν έχει γίνει μόνο μια εμμονή αλλά και μια εναλλακτική μορφή τέχνης. Τα  δοκίμια αναζητούν και ερμηνεύουν πώς η τέχνη και η αρχιτεκτονική ενώνουν θέματα ταυτότητας, ιδεολογίας, ευθυμίας, μνήμης, και απώλειας που η μαγειρική προκαλεί.

 3. Increasing disorder in a dining table, by Sarah Wigglesworth and Jeremy Till, architects

Τα σκίτσα από τους διακεκριμένους αρχιτέκτονες με τίτλο «Αύξηση διαταραχής στο τραπέζι» καταγράφει την εξέλιξη ενός γεύματος από ένα τέλεια στολισμένο τραπέζι σε ένα τραπέζι με πλήρη δράση για να τελειώσει με μια εικόνα ενός τραπεζιού σε παρακμή. Τα απομεινάρια φαγητού, τα βρώμικα πιάτα, οι τσαλακωμένες πετσέτες που έχει να αντιμετωπίσει ο οικοδεσπότης μετά την αναχώρηση των καλεσμένων.

Τα σχέδια των Wigglesworth και Till συμπληρώνουν το κενό που αφήνουν τα βιβλία εθιμοτυπίας τα οποία αγνοούν τον σχεδιασμό που απαιτείται για ένα επιτυχημένο δείπνο. Στην πραγματικότητα, η αναστροφή της σειράς των σχεδίων φαίνεται να υποδηλώνει ότι το τέλειο δείπνο μπορεί να τρέξει εξίσου ομαλά τόσο προς τα εμπρός, ξεκινώντας με ένα τέλειο τραπέζι, όσο και προς τα πίσω, με αφετηρία τα αισθητικά τοποθετημένα συντρίμμια , σκηνικές κατευθύνσεις.

4. Metameal, Metamanifestation

Το   παρακάτω video γυρίστηκε για την έκθεση Metameal απο τον Milos Spasic, υπεύθυνο του τμήματος Προϊστορίας του Μουσείου του Βελιγραδίου. Η έκθεση είχε θέμα τις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές της κατανάλωσης τροφών και ποτών απο την προϊστορία στη σύγχρονη εποχή. Το video αποτελεί ενα re-enactment του διάσημου σχεδίου που απεικονίζει την αυξανόμενη  διαταραχή σε ενα τραπέζι απο τους αρχιτέκτονες Sarah Wigglesworht και Jeremy Till.

Το έργο αναλύει την εξέλιξη ενος επίσημου γεύματος μέσα απο τις κινήσεις χεριών οχτώ ατόμων που κάθονται σε ένα τραπέζι. Τα τρία σχέδια που δείχνουν τις αλληλουχίες του γεύματος τοποθετούνται σε αντίστροφη σειρά και παρουσιάζουν ένα ακατάστατο τραπέζι μετά το τελικό γεύμα. Το σκίτσο στη μέση δίχνει την δυναμική των κινήσεων των χεριών κατά τη διάρκεια του γεύματος ενώ το τρίτο σκίτσο δείχνει ένα άψογα διαμορφωμένο τραπέζι, πριν από το γεύμα. Τοποθετώντας τις αλληλουχίες σε αντίστροφη σειρά, οι συγγραφείς έδειξαν πως οι κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των συμμετεχόντων στο γεύμα λαμβάνουν χώρα ανεξάρτητα από το χάος πριν ή μετά το γεύμα. Το έργο έχει ισχυρή αρχιτεκτονική έκφραση και είναι ένα απο τα πιο γνωστά έργα σχετικά με τη δυναμική της παραγωγής χώρου για συγκεκριμένους σκοπούς.
 

Τα παραπάνω ήταν μόνο μια μικρή αναφορά που επιβεβαιώνει την ανησυχία και τον προβληματισμό των ταλαντούχων αυτών ανθρώπων, και όχι μόνο, για τη διαδικασία του eating. Αλλά τι είναι τελικά το τέλειο δείπνο? The perfect dine. Πόσο προσωπική και υποκειμενική είναι αυτή η αναζήτηση? Ας πω τότε εδώ την δική μου, προσωπική άποψη, την αίσθηση για το πώς εγώ βιώνω αυτή τη διαδικασία.

Η εμπειρία του τέλειου δείπνου θα πρέπει να διεγείρει, να εκτοξεύει τις αισθήσεις μας σε μια διαφορετική, ανώτερη διάσταση. Έχω μπροστά μου αυτή την εικόνα. Ξεκινάει με την χαρισματική ενέργεια και τη ζεστασιά του ΟΙΚΟΔΕΣΠΟΤΗ ο οποίος εισάγει την ΟΠΤΙΚΗ σου στον χώρο όπου διεγείρονται οι ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ σου. Φλερτάροντας και παίζοντας με φρέσκα λουλούδια, φυσικά υφάσματα, χρώματα, και το πιο σημαντικό, το ΦΩΣ! Αρκετά ατμοσφαιρικό αλλά και επαρκές για να δει κανείς τι βρίσκεται στο πιάτο του. Και ο ΗΧΟΣ ? Κάτι χαρούμενο και απαλό να συνοδεύει και να χαϊδεύει τις συζητήσεις. Η ΓΕΥΣΗ… πιστεύω στην καλή ενέργεια του φαγητού, στις προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες, στον γεμάτο έμπνευση CHEF που ετοιμάζει το δείπνο με αγάπη μπερδεύοντας γεύσεις, δοκιμάζοντας… για το τέλειο! Το ΑΡΩΜΑ να φτάνει στο τραπέζι πριν από το πιάτο και εσύ να κλείνεις τα μάτια και να διαβάζεις με την όσφρηση, ανυπομονώντας για αυτό που θα δεις. Καθισμένος άνετα, γύρω από το τραπέζι, να απολαμβάνεις την ΠΑΡΕΑ, ο ένας του άλλου, πίνοντας ακόμα ένα «after dinner wine» με την δικαιολογία της παράτασης της κουβέντας, της ΤΕΛΕΙΑΣ ΣΤΙΓΜΗΣ . Γιατί απλά περνάς υπέροχα και δεν θέλεις να δώσεις τέλος σε αυτή την ΑΠΟΛΑΥΣΗ !